Sevgili Pardus E-dergi okuyucuları, ikinci sayımız için ülkemizin yüksek teknoloji merkezlerinden Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin(UYBHM) Bilgi Teknolojileri Operasyonları Koordinatörü Sayın Ender GÜLER Bey ile bir röportaj gerçekleştirdik.  Bu röportajın için Ender Bey'in UYBHM'nin çok özel fotoğraflarınını da bizlere aktardı, bu fotoğrafların yayınlanması için kendisinin kurumdan bizim için özel izin aldığını belirtmek ister, bu hususta da kendisine ve kurumuna ayrıca teşekkür ederiz. 

---------------------------------------------
-Kısaca kendinizi tanıtır mısınız?

Adım Ender GÜLER. Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin (UYBHM) Bilgi Teknolojileri Operasyonları Koordinatörüyüm. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü mezunuyum. 2002 yılından beri özel firmalarda ağ ve sistem yöneticisi olarak görev aldım. 2006 yılından beri UYBHM'de çalışmaktayım. Aşağıdaki soruların pek çoğunda, cevap verirken hiçbir şekilde görüşlerimin UYBHM’yi bağlamayacağını 'kişisel görüşüm' şeklinde cevaba başlayarak belirteceğim.

-Eğitiminiz ve kariyerinizi çizerken ne gibi faktörler etkili oldu?
Eğitim ve kariyerimi belirlememde her zaman merakım en etkili faktör oldu.

-Özgür yazılım konusunda ne düşünüyorsunuz? Özgür yazılıma katkı veriyor musunuz?
Özgür ve açık kaynak kodlu yazılımı felsefi olarak izledim herzaman. BT dünyasında herşeyin özgür ve açık kaynak kodlu yazılımlarla gerçekleştirilebileceğine inanıyorum. Bu noktada, özgür ve açık kaynak kodlu yazılımların ve felsefesinin yararlarından ve nasıl işleyeceğinden bahsetmenin bilineni tekrar etmek olduğunu düşünüyorum, üstatlar zaten bu konuda yeterince şey yazıyorlar ve söylüyorlar. Her fırsatta özgür yazılıma katkı vermeye çalıyorum. Verdiğim katkılar, genelde alpha ve beta sürümünde olan yazılımların test edilmesi şeklinde. Ayrıca mümkün olduğunca çok insanı Linux ve diğer özgür yazılımlarla tanıştırıp, yararlarından bahsetmek ve özgür olmayan yazılımların zararlarını anlatmak da vermeye çalıştığım katkılardan. Tanıştırma işlemim sadece sözel olarak değil mümkün olduğunca yazılımları kurup denettirmek şeklinde oluyor. Vaktim olsa programcı olarak da bir projenin kıyısından tutmak ve elimden geldiğince katkı vermek isterim.

-UYBHM nedir? Faaliyetleriniz nelerdir?
UYBHM, Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin kısaltmasıdır. Ülkemizde yüksek başarımlı hesaplama ve depolama hizmetleri için kurulan bir merkezdir. Akademik çalışmalar ile kamu ve özel sektör ar-ge çalışmaları için bir sinerji merkezi olarak hizmet vermektedir. Devlet Planlama Teşkilatı'nın desteği ile 2004 yılında kurulmuştur. 2006 yılında, şu an da faaliyetlerin sürdüğü geçici binasında hizmete başlamıştır. 2012 yılı içinde 1000 metrekarelik bir sistem odasının bulunduğu yeni binaya taşınılacaktır.

UYBHM'de, nanoteknoloji, matematik, hesaplamalı kimya, moleküler fizik, akışkanlar mekaniği, mikro laboratuar ve bilgisayar simülasyonları, kuantum fiziği, iklim araştırmaları, meteoroloji, hesaplamalı elektro-manyetik ve 3 boyutlu paralel 'rendering' ve animasyon çalışmaları konusunda çalışmalar yürütülmektedir. UYBHM kaynaklarını kullanarak bu konularda çalışma yapan ve projeler yürüten kuruluşlar arasında, Bilkent Üniversitesi bünyesinde yer alana Ulusal Nano Araştırma Merkezi (UNAM), Bilkent Üniversitesi, ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi gibi Türkiye'de bulunan pek çok öğretim kurumu ile Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü gibi kamu ar-ge ve Otokar Otobüs Karasori AŞ. isimli firmanın Bilgisayar Destekli Tasarım Departmanı gibi özel ar-ge kuruluşları yer almaktadır.

Bahsi geçen araştırma alanlarında araştırma yapan kurum ve kuruluşlara; hesaplama gücü, bellek ve veri iletimi kapasitelerindeki görkemli artışlar sonucu yaygınlığı artan süper bilgisayar teknolojileri sunularak hizmet verilmektedir. UYBHM'de şu an kullanılan başlıca süper bilgisayar teknolojisi dağıtık bellekli hesaplamaya dayanan sunucu küme teknolojisidir (Distributed Memory Processing Cluster). Bu tür kümelerde, genellikle herkesçe bilinen mimarideki sunucular, çok yüksek bant genişliğine ve çok düşük gecikmeye sahip bir ağ teknolojisi kullanılarak biribirlerine bağlanırlar. Bu ağ teknolojisi, sunucular üzerindeki işlemcilerin biribirlerinin belleklerine sanki kendi belleklerine ulaşıyormuşcasına erişimlerini sağlarlar (Remote Direct Memory Access - RDMA). Yüksek başarımlı hesaplama alanında en yaygın kullanılan ve buna imkan veren ağ teknolojisi InfiniBand'tir. Dağıtık bellekli hesaplama yeteneğine sahip program yazmak için en sık kullanılan yöntem MPI (Message Passing Interface) programlamadır. MPI programlama genelde paralel programlama denilen programlama paradigmasının alt kümesi olarak adlandırılabilir.

UYBHM'de her yaz, paralel programlama ve yüksek başarımlı hesaplama araştırma alanlarında, akademik, kamu ve özel arge kurum ve kuluşlarında yüksek başarımlı hesaplama konusunda farkındalığı arttırmak ve bu teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla çalıştaylar düzenlenmektedir. Düzenlenen çalıştaylar konusunda güncel bilgilerin takip etmek isteyenler http://workshop.uybhm.itu.edu.tr adresine bakabilirler.

UYBHM'de gelişen yeni yüksek başarımlı hesaplama teknolojilei de takip edilmektedir. Bunların en önemlilerinden biri olan GPGPU destekli hesaplama konusunda da hizmet verilmeye başlanmıştır. Toplamda 8 adet NVIDIA Tesla model GPU'dan oluşmuş Nar sunucu sistemiyle GPU kullanarak hesaplama yapmak isteyen kullanıcılarımızın isteklerine cevap vermekteyiz.

Coğrafi bilgi sistemleri konusundaki yenilikler de UYBHM bünyesinde takip edilen ve uygulanmaya çalışılan teknolojiler arasındadır. Bunun yanında yüksek başarımlı depolama ve arşivleme konusunda da hizmetler verilmektedir. Yüksek başarımlı hesaplama (kısaca YBH ya da İngilizcesiyle High Performance Computing ya da HPC) alanında kullanımı arttırmak ve lisans, yüksek lisans ile doktora öğrencilerinin bu alana yönlenmelerini sağlamak amacıyla 'Öğrenci Araştırma Desteği Programı' hayata geçirilmiştir. Bu sayede herhangi bir projede çalışmaksızın YBH kaynaklarına erişmek isteyen ve kendilerini bu konuda geliştirmek isteyen öğrencilere imkan tanınmaktadır. İlgilenen öğrenciler UYBHM ana sayfasından (http://uybhm.itu.edu.tr) bu konu ile ilgili bilgi edinebilirler.

UYBHM faaliyetleriyle ilgili belirteceğim diğer bir alan ise Avrupa İleri Hesaplama Ortaklığı (Partnership for Advanced Computing in Europe - PRACE)'nın kurucu üyeliğini yürütmektir. Bu kapsamda, Bilkent, Boğaziçi ve ULAKNET ile birlikte PRACE araştırma altyapısının geliştirilmesi ve bu altyapının kullanılarak Avrupa genelindeki araştırmacıların çalışmaları için kaynak sağlama hizmetleriyle ilgili işleri yürütmektedir. UYBHM hesaplama kaynaklarının bir kısmını, PRACE kapsamında Avrupa'lı araştırmacıların da kullanımına açılabilmesi için PRACE RI Grid'ine dahil edecektir. Herşey beklendiği gibi gittiği taktirde, 2012 başında UYBHM kaynaklarının bir kısmı Avrupalı araştırmacıların hizmetine girmiş olacaktır.

Kolayca tahmin edilebileceği gibi UYBHM ve faaliyet alanları konusunda söylenecek pek çok husus var. Özet olarak verdiğim bu bilgileri ve daha fazlasını UYBHM web sayfasından inceleyebilirsiniz (http://www.uybhm.itu.edu.tr).

-Merkezinizde kullandığınız sistemlerde açık kaynak yazılımlar kullanılıyor mu? Bunların toplamdaki payı nedir?
Merkezimizde hem YBH amaçlı kullanılan sistemlerde hem de günlük işlerin yürütülmesi için kullanılan sistemlerde açık kaynak yazılımlar kullanılıyor. Eğer şartlar çok zorlamıyorsa, tüm sunucu, iş istasyonu ve istemciler için hem işletim sistemi hem de bu işletim sistemlerinin üzerinde çalışan uygulamalar olarak açık kaynak yazılımlar kullanılıyor. Bu bağlamda bunların toplamdaki payı %99'dur. %1'lik kısım bina otomasyon ya da altyapısıyla ilgili özel bir cihazın üreticisinin açık kaynak yazılımları görmezden gelerek ürettiği istisnai durumları kapsamaktadır.

-Pardus'u kullandınız mı? Kullandınızsa bir son kullanıcı olarak düşünceleriniz?
Pardus'u kullandım ve her daim bilgisayarlarımda olan Linux dağıtımlarından biridir. Görsel olarak oldukça şık. Donanım tanıma konusunda da başarılı. Dilerim daha fazla insana ulaşır. Anadili Türkçe olan insanlar tarafından hazırlanan bir Linux sürümü olması Türkiye'de yaşayanlar için bulunmaz bir nimettir bence. Bu bağlamda ilköğretim okullarında ve liselerde kesinlikle öğretilmesi gereken işletim sistemi bu olmalıdır.

-Ülkemizde açık kaynak/Pardus kullanımının yaygınlaşması sizce önemli mi? Neden?
Kişisel görüşümdür:..
Bu yaygınlaşma kesinlikle çok önemli. Bunun nedeni açık kaynak ve özgür yazılımların yararlarının yaygınlaşması olacaktır. Bu noktada daha önce sorulan 'özgür yazılım konusunda ne düşünüyorsunuz?' şeklindeki soruda girmediğim bir kaç konuya değinmem gerekecek. Bence önemli olan iki neden var:

* Özgür yazılımlar araştırmanın ve geliştirmenin önündeki engelleri kaldırırlar ve hatta gelişmeyi teşvik ederler. Bu tür yazılımları kullanarak gelişen gençler ileride daha üretken olacaklardır.
* Bireysel olarak çoğu insan kapalı kaynak kodlu ürünleri korsan olarak kullanmaktadır. Bu herhangi bir şekilde bu yazılımların lisanslarıyla para kazanan firmaların ilgi alanına girmemektedir. Bu firmalar kamu kurum ve kuruluşları ile özel şirketlerle yaptıkları lisans anlaşmalarıyla para kazanmaktadırlar. Bu bağlamda, açık kaynak kodlu ve çoğu zaman ücretsiz yazılımlar kullanılarak çok daha az maliyetle ve yenilikçi yazılımlar kullanılması yerine çok çok pahallı kapalı kodlu, ticari yazılımlar kullanılarak ekonomik olarak büyük bir yük altına girilmektedir. Gerek devlet kurumlarında gerekse özel şirketlerde bu tür maliyetlerden kaçınılması için kesinlikle açık kaynak kodlu ve özgür yazılımların yaygınlaşması gerekmektedir. Devletin bu konuda yapacağı en uygun şey, ilköğretim okulları ve liselerde Linux işletim sisteminin ve açık kaynak kodlu yazılımların kullanımının zorunlu tutulması olacaktır diye düşünüyorum.

-Ülkemizde ar-ge'ye yeterli kaynak ayrılıyor mu? Ar-ge'nin önündeki en büyük engel sizce nedir?
Kişisel görüşümdür:..
Yurtdışıyla karşılaştırıldığında ar-ge'ye yeterli kaynak ayrılmadığı gözleniyor. Bence ar-ge kısa vadede getiri beklemeden, araştırma ve geliştirme yapmaktır. Ar-ge yapmak ya da bir ar-ge birimi oluşturmak, üretim yapıp, ürünün satışıyla gelir elde etmek amacıyla fabrika kurmaya benzemez. Ar-ge muhakkak ki belli bir amaca yönelik yapılır ancak edinilen bilgi her zaman bu amaca hizmet etmeyebilir ve daha sonra daha uygun bir konuyla ilişkili olarak kullanılabilir. Ar-ge bu bağlamda, yapılan yatırımın getirisinin kısa vadede beklenmediği ekonomilerde, devletlerde ve şirketlerde yapılabilecek birşeydir. Bu düşünce çizgisini devam ettirecek olursak ar-genin önündeki engel, ekonominin genel gidişatı ile kurum ve kuruluşların, ve hatta kişilerin genel gidişat içindeki konumlarıdır. Tabiri caizse hayat şartlarıdır ve refah seviyesindeki düşüklüktür.

-Türkiye'nin diğer ülkelerle teknoloji alanında rekabet edebilmesi için üniversitelere ne gibi görevler düşüyor? Yapılan çalışmalar neler/yeterli mi?
Kişisel görüşümdür:..
Teknoloji alanında rekabet sadece teknik eğitimle yeterli olabilecek bir şey değil ne yazık ki. Eğitim kesinlikle gerekli bir şey. Ülkemizde çok değerli bilim adamları ve eğitimciler mevcut. Teknoloji alanındaki rekabet aslında diğer tüm alanlarda olduğu gibi üretime dayanmaktadır. Teknolojiyi donanımsal olarak ürettiğiniz ölçüde ve yazılımsal olarak bu donanımı kullanacak uygulamaları ürettiğiniz ölçüde rekabet sahası içinde yer alırsınız. Aksi taktirde teknolojiyi sadece kullanan olarak kalırsınız. Bu bağlamda bu sorunun cevabı değişik bir açıdan da olsa eğitim kurumlarıyla ilişkili ve tamamıyla ekonomik güce bağlı olmaktadır. Yani cevap uzun tartışmaların yapılabileceği ölçüde geniştir.

 -Günün büyük kısmını bilgisayarlarla geçirmek bünyenizi nasıl etkiliyor?
Çoğu zaman günde 10 saatten fazla bilgisayar başındayım. Kronikleşmeye başlayan sırt ve boyun ağrılarım var. Ancak mümkün olduğunca hareket etmeye çalışıyorum. Günde 2 km. kadar yürüyüş yapıyorum. Vakit yaratabilirsem spor yapmayı da düşünüyorum. Henüz vaktim olmadı

-Soruya ek olarak GRID hesaplama ile alakalı ne gibi çalışmalar yapılıyor?
Bu hangi soruya ek? UYBHM'de şu aşamada grid'le ilgili yapılan ve tek devam eden çalışma PRACE RI şeklinde kısaltılabilecek Avrupa İler Hesaplama Ortaklığı Araştırma Altyapısı gridine hesaplama kaynağı katkısı şeklindedir. Bu çalışma kapsamında ULAKNET'ten ağ bağlantısı konusunda yardım alınmaktadır.

-Süper bilgisayar diye tabir edilen bilgisayarların özellikleri gözönüne alındığında, bu bilgisayarlarların ulusal güvenlikte kullanılma(hackerlere karşı veya gerçek bir savaş ortamında) oranı dünyada ve ülkemizde kullanılma olasılığıveya oranı nedir?
Kişisel görüşümdür:..

Ulusal güvenlik alanında ya da savaş ortamında kullanılabilecek bir teknolojinin geliştirilmesi ve kullanılmasıyla ilgili bilgiler herkesin ulaşabileceği bilgiler değildirler, doğaları itibariyle. Bu bağlamda herhangi bir orandan bahsetmek ayakları yere basmayan bilgiler kullanmaktan geçer. Süper bilgisayarların bu alanlarda kullanılma olasılığı ise tamamen bu alanlarda işe gerçekten yarayan programların yazılması kadardır. Bu alanlarda işe yarayacak bir yazılım ise, pek çok disiplinden bilim insanı ve uzmanın kollektif çalışması sonucu ortaya çıkabilecek yazılımdır. Ülkemizde böyle bir ortamın olup olmadığını sormadığınız için cevabı burada kesiyorum J

-Ülkemizin süper bilgisayarlarının kapasitesi, mevcut araştırmalar için yeterli mi? Değilse arttırılması için bir politika izleniyor mu? Süper bilgisyarların maliyetlerinin karşılanması nasıl yapılmaktadır? Bilimsel araştırmalar dışında, bir süper bilgisayar, ne tür görevlerde kullanılabilir?
Kişisel görüşümdür:..

Ülkemizdeki süper bilgisayar kaynakları şu an için yeterli görünmektedir. Ancak her geçen gün bu konudaki farkındalık büyümektedir. Dolayısıyla ihtiyaç gitgide büyüyecek ve kapasite arttırımlarına gidilmek zorunda kalınacaktır. Süpr bilgisayar projeleriyle ilgili devletimizin desteği vardır. Ancak bu destek, ülke çapındaki farkındalıkla beraber daha da şekillenerek bir devlet politikası halini alabilir.


-TR'de kaç tane süper bilgisayar bulunmakta ve bunlarda hangi işletim sistemleri kullanılmakta? Kullanılan işletim sistemlerinin tercih edilme sebebi nedir? Dünya ile kıyaslandığında, süper bilgisayar sayısı ve üzerindeki işletim sistemlerini nasıl oranlayabiliriz?
Belli bir ölçeğin üstünde bulunan şu an iki adet süper bilgisayar merkezi bulunmaktadır. Bunlardan biri UYBHM, diğeri ise ULAKBİM’dedir. Onun dışında, çeşitli kurum ve kuruluşlarda küçük ölçekte yüksek başarımlı hesaplama sistemleri kullanılmaktadır. Bu tür bilgisayarlarda genelde Linux işletim sistemi kullanılmaktadır. Bunun tercih nedeni yazılım geliştirmenin Linux ortamında daha kolay olması, yüksek başarımlı hesaplama ile ilgili tüm teknolojilerin daha Linux işletim sistemi baz alınarak geliştirilmesi, lisans maliyetlerinin ya hiç olmaması ya da çok az olmasıdır. Şu an için Türkiye’deki süper bilgisayarların gücü ve sayısı ile Dünya’daki örnekleri arasında negatif yönlü uçurum vardır ne yazık ki.
 
-Süper Bilgisayarlar neden önemlidir?
Bu sorunun cevabına UYBHM’nin faaliyet alanlarında biraz değinmiştim. Kısaca tekrar edebilirim: Bilim dallarında ve mühendislik alanlarında karşılaşılan öyle problemler olur ki, bu problemlerin çözülmesi için çok yüksek hesaplama gücü ile bellek ve veri iletiminde büyük kapasiteye sahip teknolojilerin bir araya gelmesi gerekir. Süper bilgisayar olarak anılan sistemler tam da hepsinin bir arada bulunduğu sistemlerdir. Önemli bilimsel ve mühendislik problemlerine çok kısa bir zamanda cevap bulunmasına imkan sağladıkları için, süper bilgisayarlar önemlidir.


-Bugüne kadar merkezinizde yaptığınız çalışmalarda önemli başarılar elde ettiniz mi?
UYBHM web sayfasında (http://uybhm.itu.edu.tr) merkezde hesaplama yapan çeşitli kurum ve kuruluşların, yürüttüğü projelerle ilgili bilgi bulunmaktadır. İlgilenenler projeler sayfasından çalışmalarla ilgili bilgi alabilirler. Her proje, farklı bir disiplinle ilgili olduğu için, bu projelerin sonuçlarını değerlendirmeyi bu konudaki uzman okurlara bırakmak daha doğru olacaktır.


-Merkezinizde genellikle hangi konularda hesaplama projeleri yürütülmekte?
Bir önceki sorunun cevabı bunu da kapsamaktadır.

-Dünyayı daha güzel bir yer yapabilmek için yüksek hesaplama nasıl bir öneme sahip?
Bu sorunun kısmi cevabını Süper Bilgisayarlar neden önemlidir sorusunda verdim.
 
-Üniversitelerimizin ilgili bölümlerinden merkezinize yeterli ilgi geliyor mu?
Üniversitelerimizin merkezimize gösterdiği ilgi büyüktür ve günden güne daha da büyümektedir. UYBHM’de şu an için, Türkiye genelinde'deki 40 akademik kurum 50 adet aktif proje ile sunucu sistemlerimizi kullanarak bilimsel projelerini yürütmektedirler. Şu ana kadar 70'ten fazla proje başarıyla sonuçlanmıştır.

-Merkezinizin ileriye dönük planları nelerdir?
UYBHM şu an, önümüzdeki beş sene içinde Top 500 listesinde ilk elli bilgisayardan biri olmak için planlar yapmaktadır. Bu planların içinde, bu ölçekte bir süper bilgisayarın barındırılması için gereken fiziksel alanın halen devam eden 1000 metrekarelik inşası, bu sistemleri çalıştırmak için gerekli olan elektriksel gücün planlanması, sistemlerin uygun şartlarda çalışabilmesi için gerekli iklimlendirme sistemlerinin tasarımı ve alınması ile bu ölçekteki sistemin işlemci mimarisi, performans ağının ve paralel dosya sisteminin seçimi ve tasarlanması işlemleri yer almaktadır.
Bu planların yanı sıra, UYBHM misyon ve vizyonuyla ilgili tüm yenilikler takip edilerek Türkiye’ye yüksek başarımlı hesaplama konusunda artan kaliteye sahip hizmetlerini sunmaya devam edecektir.

-Hesaplama sistemlerinizde CentOS işletim sistemi kullanıyorsunuz, CentOS'u tercih etme nedenlerinizi kısaca belirtir misiniz?
CentOS’un tercih edilme nedeni, kullandığımız donanım ve yazılımların genellikle Red Hat uyumlu olarak hazırlanmaları ve üretilmelidir. Neden Red Hat değil de CentOS kullanıyoruz? Red Hat ticari yaklaşımından kaçmak için CentOS kullanıyoruz. Malum, CentOS Red Hat ile bire bir aynı özelliklere sahip.

-Bu alanda ilgili gençlere ne tavsiye edersiniz?
Meraklı ve sabırlı olmalarını tavsiye ederim öncelikli olarak. Ayrıca çalışkan olmak da gerek, zira teknolojinin en uç noktalarında dolaşılıyor yüksek başarımlı hesaplama söz konusu olduğunda. Onun dışında Linux konusunda uzmanlaşmaya çalışmaları çok önemli. Bu ikisinde başarılı olduklarında, bilgisayarlarla ilgili herhangi bir alanda rahatlıkla çalışabilirler. Yüksek başarımlı hesaplama konusuna özel olarak aşağıdaki konularda bilgi sahibi olmak da yararlı olacaktır:

·         İşlemciler
·         Bellek teknolojileri
·         Yüksek bant genişliğine sahip ağ teknolojileri
·         Dosya sistemleri (özellikle paralel olanlar)
 
-Grid hesapalama konusunda, ülkemizdeki potansiyel sizce yeteri kadar kullanılıyor mu?
Kişisel görüşümdür:..
Grid hesaplama yüksek başarımlı hesaplama ile aynı şey değildir normalde. Grid sadece yüksek başarımlı hesaplama için ya da onunla yan yana kullanılan bir kavram da değildir. Aslında yüksek başarımlı hesaplama grid’leri vardır özel olarak. Ülkemizde yüksek başarımlı hesaplama (YBH) grid’i oluşturmak çok kolay baş edilebilecek birşey değildir. YBH grid’i birden fazla süper bilgisayarın WAN bağlantısı ile bağlanmasıyla oluşturulur, en alışıldık ve basit tanımıyla. Bu bağlamda, süper bilgisayar merkezlerinin arasındaki WAN bağlantısının çok yüksek bant genişliğine ve çok düşük ağ gecikmesine sahip olması gerekmektedir. Ancak ülkemizdeki WAN bağlantıları, maliyet yüksekliği ve teknik yetersizlikler nedeniyle YBH grid’leri için gereken seviyede değildir. Bu bağlamda Türkiye’deki YBH grid’lerinin bir potansiyeli olduğunu söylemek çok da mümkün görünmemektedir.

-Ülkemizin yüksek hesaplama vizyonu nedir?
Kişisel görüşümdür:..
Ülkemiz’in yüksek başarımlı hesaplama vizyonu UYBHM gibi ulusal merkezlerin ortaya koyduğu vizyonla paralellik taşımaktadır. Devlet politikası olarak yüksek başarımlı hesaplama politikası şimdilik çok şekillenmemiş durumdadır. Ulusal merkezlerin bu bağlamdaki çalışmaları vizyon ve politikaların şekillenmesinde önemli görevler üstlenmiştir.

-Devletimiz bu konuda merkezinizin ihtiyaçlarını karşılayabiliyor mu? Ülkemizde merkeziniz dışında benzer projeler mevcut mudur?
Kişisel görüşümdür:..
Devlet, UYBHM’ye destek olmaktadır. UYBHM’nin bu alandaki çalışmaları devletimiz için de ilk olduğundan, bu konuyla ilgili mevzuat da zaman içinde şekillenecektir. YBH konusunda olmasa da farklı ulusal merkezler de kurulmuştur. Bu merkezlerden biri Ulusal Nano Araştırma Merkezi’dir (UNAM).

-Ender bey, değerli vaktinizi ayırıp sorularımızı cevaplandırdığınız için teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Soruları cevaplamak benim için büyük bir keyifti. Umarım okurların da hoşuna gider. Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Bu yazının lisansı Pardus-Linux.Org eDergi 35. Sayı'daki lisansı ile aynıdır. Lisanslar hakkında bilgiyi lisanslar sayfamızda bulabilirsiniz.